پروانه چوبخوار (کرمانیا)

• خسارت ناشی از آلودگی به کرمانیا به دو صورت پنهان و آشکار بروز می کند. از جمله خسارت پنهان می‌‌توان به ایجاد دالان هایی در ساقه آلوده و خالی شدن میوه اشاره کرد که از بیرون قابل تشخیص نمی‌‌باشند. اما همین خسارت باعث ایجاد علائم قابل مشاهده در گیاه می‌‌شوند.
• این علائم عبارتند از کاهش کیفیت و کمیت محصول، خشک شدن میوه‌‌های موجود در رأس شاخه‌‌های آلوده، لاغری شاخه‌‌های آلوده نسبت به سایر شاخه‌‌ها، خشکی سرشاخه‌‌ها و قرمز شدن و خشک شدن میوه‌‌های رأسی. دلیل بروز علائم روی میوه‌‌های رأسی، قطع شدن ارتباط آوندی بخش های بالایی محل آلودگی با ساقه اصلی می‌‌باشد. خسارت شدید به میوه ممکن است ریزش میوه را به دنبال داشته باشد.

• اگر شاخه‌‌های آلوده باز شوند، در مرکز ساقه تونل‌‌های زیادی مشاهده خواهند شد که یکدیگر را قطع می‌‌کنند که نتیجه حرکات رفت و برگشتی آنها می‌‌باشد. همچنین فضولات آنها نیز دیده می شود. در اواخر بهمن یا اوایل اسفند سوراخ‌‌های ریزی روی شاخه‌‌ها دیده می شوند. این سوراخ‌‌ها محل خروج لارو سن چهارم می‌‌باشند و ممکن است راهی برای نفوذ سایر عوامل بیماریزا مانند قارچ یا باکتری ها را نیز فراهم کنند.

• خسارت توسط لاروهای نوعی پروانه به نام کرمانیا یا (Kermania pistaciella) ایجاد می‌‌شود.
• این حشرات یک نسل خود را در یک سال کامل می‌‌کنند. بال‌‌های جلویی به رنگ قهوه‌‌ای تیره با یک لکه زرد بزرگ روی آن می‌‌باشد. پروانه های بالغ به فاصله بسیار کمی از خروجشان از شفیره جفتگیری کرده و ماده‌‌ها تخم های خود را روی سرشاخه‌‌های جوان، در محل اتصال دمبرگ به شاخه یا روی گل و میوه می‌‌گذارند. چند روز پس از آن لارو سن 1 از تخم خارج می‌‌شود.

• لاروهای سن 1 در زیر پوست فعالیت دارند. اما لاروهای سن بالاتر به داخل ساقه نفوذ کرده و در نهایت خود را به مغز ساقه می رسانند. لاروها علاوه بر تغذیه از مغز ساقه، فضولات خود را نیز باقی می‌‌گذارند.
• در زمستان لاروهای سن آخر (سن چهارم) از شاخه بیرون آمده و روی آن تبدیل به شفیره می‌‌شوند. 25 تا 30 روز بعد، پروانه‌‌های بالغ از شفیره خارج شده و چرخه را تکرار می کنند. در کل لاروها حدود 10 ماه درون سرشاخه ها زندگی می کنند. لازم به ذکر است که این حشره زمستان را به‌صورت لارو سن آخر در شاخه می گذراند و دما و رطوبت محیط نقش مهمی در زمان خروج آنها دارد.

• هرس سرشاخه‌‌های آلوده و معدوم کردن آنها با از بین بردن لاروها، باعث کنترل جمعیت خواهد شد.
• استفاده از ارقام مقاوم توصیه می‌‌شود. از جمله ارقام مقاوم می‌‌توان به: ایتالیایی ریز، شستی و کریم ‌‌آبادی اشاره کرد. برخی از ارقام حسّاس نیز عبارتند از: لک سیزیری، خنجری دامغان، هراتی و اوحدّی.
• مدیریت کف باغ شامل جمع آوری و سوزاندن بقایای برگ ها و چوب های مرده را به‌طور جدی اعمال کنید.
• در طول فعالیت باغبانی از آسیب به درختان جلوگیری کنید.
• از حشره کش های وسیع الطیف که اکثر حشرات را غیر انتخابی از بین می‌برند و می توانند حشرات مفید را نیز بکشند، استفاده نکنید.

روش های غیرشیمیایی:
• سن های شکارگر (minute pirate bug)، (big-eyed bugs) و (damsel bugs) نقش مهمی در کنترل جمعیت آنها دارند.
• معمولاً زنبورهای پارازیت کننده (Encarsia formosa)، (Eretmocerus eremicus)، (Gelis exareolatus) و(Chelonus kermakia) علیه آنها موثرند.

• استفاده از روغن امولسیون شونده (10 لیتر در هزار) با فرمون جنسی به همراه پرمترین به میزان 7-5 قطره موثر است. در هر هکتار حدود 5 عدد تله در مرکز باغ در ارتفاع بین 1 تا 2 متر نصب نمایید. این کار باید در زمان پیدایش حشرات نر که معمولاً در اواخر فروردین ماه می باشد، انجام شود.

استفاده از فرومون جنسی در یک تله دلتا یا قیفی در ارتفاع 1/5 تا 2 متری از سطح زمین به میزان 5 قطره برای هر درخت، علاوه بر ردیابی و برآورد بهترین زمان برای سمپاشی، می تواند مانع از جفتگیری آنها و کاهش جمعیت در نسل بعد شود. تله فرومونی حدود 5 هفته دوام دارد.

• روش های شیمیایی:
• از آنجا که استفاده از سموم شیمیایی باعث آلودگی زیست بوم و از بین رفتن موجودات مفید می شود، همیشه بعد از انجام اقدامات پیشگیرانه، رویکرد مبارزه تلفیقی با روش های غیر شیمیایی را در اولیت قرار دهید. در صورت استفاده از روش های شیمیایی، میزان حداقلی و استفاده از تجهیزات کالیبره اکیدا توصیه می شود.

• با توجه به نوع فعالیت لارو و خسارتزایی آن، مبارزه شیمیایی حتما باید در زمانی انجام شود که هم‌‌زمان با خروج لاروهای سن آخر از شاخه و یا اوج خروج پروانه‌‌ها از شفیره، به مدت یک هفته باشد. این زمان معمولاً قبل از باز شدن گل‌هاست.
• به‌طور کلی زمان خروج حشرات بالغ، کمی قبل از گرده‌‌افشانی تا تشکیل دانه می‌‌باشد. از طرف دیگر می توان زمان ریزش دو سوم گل‌‌ها و ارزنی شدن میوه را به عنوان زمان سمپاشی در نظر گرفت. در این زمان افرادی که از شفیره خارج شده اند شروع به تخم ریزی می کنند. برای افزایش کارایی سم، بهتر است آن را با روغن مخلوط کرد. در صورتی که از روغن های امولسیون شونده برای برطرف کردن نیاز سرمایی استفاده کرده اید، برای این عارضه از روغن استفاده نکنید.
• استفاده از فرمون جنسی ماده + پرمترین به میزان حدود 100 گرم در هکتار منجر به جلب حشرات نر شده و آنها را از بین می برد.
• مصرف یکی از انواع زیست کش های زیر به‌صورت چرخشی می تواند باعث جلوگیری از ایجاد مقاومت در حشره شود که باید یکی از آنها را برای یک نسل از حشره استفاده کرد و برای نسل بعدی از مورد دیگری استفاده نمود:

• هگزافلومورون 10%(1 لیتر در هزار) هم روی سوسکو اثر مطلوب دارد و هم می توان آن را با روغن امولسیون شونده (3 تا 5 لیتر در هزار) برای این حشره مصرف کرد.

• تیودیکارب 80% (1 لیتر در هزار) و لوفنورون + فنوکسی‌کارب 10/5% (1/5 لیتر در هزار).
• لوفنورون 5%* (1/5 لیتر در هزار) به تنهایی برای حشرات بالغ کاربرد دارد.
• تیودیکارب 80% (1/ 5 لیتر در هزار) برای مبارزه با تخم ها.
• اتیون 47% (2 لیتر در هزار) + روغن امولسیون شونده (5 تا 10 لیتر در هزار) برای مبارزه با پیله ها.

*دوره کارنس این سم 1 ماه می باشد.