کرم ساقه خوار

• در نشاها خصوصاً در خزانه، حمله کرم باعث پژمردگی برگ ها و از بین رفتن نقاط رشدی گیاه می شود که به آن اصطلاحاً “قلب مرده” می گویند. در گیاهان بالغ، لاروهای جوان سوراخ های کوچکی در برگ ها خصوصاً غلاف برگ در مرحله‌ی پنجه زنی ایجاد می کنند.
• لاروهای بالغ نیز، سوراخ هایی در قسمت طوقه و میانگره حفر می کنند که از طریق آن وارد ساقه شده و از بافت های نرم آوندی تغذیه می کنند. در برخی از موارد آنها جریان آوندی را به کلی تخریب می کنند که باعث انهدام کلی گیاه می شود.
• برگ ها پژمرده و لوله ای شده، علائم رنگ پریدگی در آنها هویدا می شود و در نهایت سقوط می کنند. همچنین دانه ها در مرحله زایشی رشد نمی کنند که به آن عارضه سر سفید می گویند. تنها یک لارو، می تواند چندین بوته را به کلی نابود کند.

• خسارت توسط کرم ساقه خوار برنج (Chilo suppressalis) ایجاد می شود که به طور کلی 2 نسل در سال دارد. لاروها به طور عمده از بافت های داخلی تغذیه می کنند در حالیکه افراد بالغ بیشتر ترجیح می دهند شیره نباتی را بمکند.
• لاروها زمستان را در بقایای گیاهی و کاه و کلش سپری کرده و می توانند به خوبی از خود در یخبندان محافظت کنند. حشره بالغ روی پهنک و غلاف برگ در خزانه و زمین اصلی تخم ریزی می کند. افراد ماده حداکثر 300 تخم در قسمت زیرین برگ و عمدتاً در نزدیکی رگبرگ اصلی می گذارند که با یک پوشش قهوه ای رنگ نیز از آنها محافظت می کنند.
• به نظر می رسد محتوای بالای سیلیس گیاه منجر به کاهش توانایی آنها در خسارت به برگ ها و ساقه می شود.

• از ارقام مقاوم و اصلاح شده طبیعی (غیر از دستکاری شده ژنتیکی) استفاده نمایید. رقم شیرودی به این کرم مقاوم است.
• از بذر های سالم و دارای گواهی سلامت استفاده کنید.
• از کاشت دیگر گیاهان میزبان مانند سورگوم اجتناب نمایید.
• به طور منظم روی محصول برای یافتن علائم بیماری نظارت داشته باشید و فوراً گیاهان آلوده اولیه را به‌صورت قرنطينه اي از بین ببرید.
• به منظور شکستن چرخه زندگی حشره، کشت را همزمان با همسایگان در یک منطقه و کمی زودتر از موعد انجام دهید.
• پس از برداشت، باقیمانده های گیاهی را جمع آوری نمایید و زمین را شخم عمیق بزنید و از گیاهان آلوده برای تهیه کود آلی استفاده نکنید.
• از مصرف بیش از حد حشره کش های وسیع الطیف که اکثر حشرات را غیر انتخابی از بین می‌برند و می توانند حشرات مفید را نیز نابود کنند، اجتناب نمایید.

روش های غیرشیمیایی:
• رهاسازی دشمنان طبیعی کرم مانند زنبورهای (Paratheresia claripalpis) و (Eriborus sinicus) یک راه موثر برای محدود کردن جمعیت کرم ساقه خوار می باشد. برخی از عنکبوت ها نیز شکارگران طبیعی این کرم محسوب می شوند.

• از روغن نیم (NEEM) یا عصاره درخت چریش که محصولی با اثر تماسی-گوارشی و بدون دوره کارنس می باشد برای جلوگیری از خسارت و دور کردن مگس سفید، شته ها، سن ها، شپشک‌ها و حشرات مضر استفاده نمایید. روغن نیم همچنین رشد قارچ ها و باکتری های مضر را نیز بدون تاثیر بر گیاه میزبان کاهش می دهد.
• استفاده از گونه هایی از جنس تریکوگراما مانند (Trichogramma japonica) و (T. brassicae) به‌صورت 100 عدد کارت در هر 250 تا 300 متر مربع خزانه و یا 1 عدد کارت در هر 5 متر مربع خزانه و یا 100 عدد کارت در فاصله 10 متری در زمین اصلی (مجموعا برای 1 هکتار) می تواند منجر به غیر بارور شدن تخم های کرم شود. رها سازی این زنبورها در زمان ظهور نسل دوم کرم ساقه خوار برنج موثرتر است.

استفاده از فرومون جنسی در یک تله دلتا در ارتفاع 1 متری از سطح زمین به میزان 1 عدد در هر 10 متر مربع خزانه، علاوه بر ردیابی و برآورد بهترین زمان برای سمپاشی، می تواند مانع از جفتگیری آنها و کاهش جمعیت در نسل بعد شود. تله فرومونی حدود 5 هفته دوام دارد.

روش های شیمیایی:
• آنجا که استفاده از سموم شیمیایی باعث آلودگی زیست بوم و از بین رفتن موجودات مفید می شود، همیشه بعد از انجام اقدامات پیشگیرانه، رویکرد مبارزه تلفیقی با روش های غیر شیمیایی را در اولیت قرار دهید. در صورت استفاده از روش های شیمیایی، میزان حداقلی و استفاده از تجهیزات کالیبره اکیداً توصیه می شود.

• سطح زیان اقتصادی این عارضه 12 لارو در متر مربع یا 4 بوته آلوده در متر مربع می باشد.
• مصرف یکی از انواع زیست کش های زیر به‌صورت چرخشی می تواند موثر باشد که برای جلوگیری از ایجاد مقاومت، باید یکی از آنها را برای یک نسل از حشره استفاده کرد و برای نسل بعدی از مورد دیگری استفاده نمود:

• دیازینون 10% (1لیتر در هکتار) و فیپرونیل 0/2% (20 کیلوگرم در هکتار) بیشتر به‌صورت گرانول پاشی یا محلول پاشی در قسمت های آلوده. سمپاشی قبل از انتقال نشاها به زمین اصلی انجام شود.
• در زمین اصلی برای کنترل نسل اول کرم می توان از سمومی مثل دیازینون 60% (1 کیلوگرم در هکتار)، کارتاپ 4% (30 کیلوگرم در هکتار)، فنیتروتیون 50% (1 لیتر در هزار)، تبوفنوزاید 20% (1 لیتر در هکتار)، مالاتیون 57% (2 لیتر در هکتار)، تری کلروفن 80% (1 کیلوگرم در هکتار)، تیوسیکلام 50% (نیم کیلوگرم در هکتار) استفاده کرد.
*کم هزینه ترین و موثرترین راه کنترل، استفاده از روش های تلفیقی می باشد*