کمبود نیتروژن

نیتروژن مهمترین عامل در پیش‌برد فتوسنتز می باشد. علائم ابتدا در برگ‌های پیرتر بروز کرده و به تدریج به سمت برگ‌های جوان تر حرکت می‌کند. در موارد خفیف، برگ‌های بالغ قدیمی تر به رنگ سبز رنگ پریده تغییر پیدا می‌کنند، اگر بهبودی حاصل نشود، در طول زمان، به طور یکنواخت رنگ پریدگی گسترده شده و رنگ رفتگی قرمز کم رنگی در دمبرگ‌ها و رگ برگ‌ها نیز دیده می شود. مشاهده دقیق دمبرگ‌ها در تشخیص کمبود نیتروژن در محصول کمک می کند. با پیشرفت کمبود، این برگها در نهایت تبدیل به سفید مایل به زرد (شامل رگ برگ‌ها) می شوند و تغییر شکل پیدا می‌کنند. برگ‌های جوان به رنگ سبز رنگ پریده شده و کمتر از معمول رشد می‌کنند. گیاهان به علت کاهش تعداد شاخه های جدید ضعیف می شوند، اما ارتفاع آنها معمولا طبیعی است. گیاهان بیشتر از قبل به استرس خشکی دچار می شوند و پژمرده شدن برگ‌ها سریع تر اتفاق می افتد. مرگ زودرس و ریختن برگ‌ها ممکن است اتفاق بیفتد که منجر به کاهش قابل ملاحظه کمیت و کیفیت محصول می شود. بهبود سریع بعد از استفاده از نیتروژن بعد از چند روز آشکار می شود.

کمبود نیتروژن در خاک های شنی با محتوای کم مواد آلی و خاک هایی که به راحتی آبشویی می شود بروز می کند. باران های مکرر، سیلاب یا آبیاری سنگین، نیتروژن خاک را از منظقه ریشه می‌شوید و می تواند منجر به کمبود آن شود (آبشویی). دوره های  تنش خشکی، جذب آب و نیترژن را محدود می سازد و منجر به نامتعادل شدن عرضه مواد مغذی می شود. یکی از مواردب که باعث کمبود نیتروژن خاک می شود، بالا بودن نسبت کربن به نیتروژن (C/N) خاک می باشد. در صورتی که این نسبت بین 12 تا علائم باشد، نیتروژن قابل دسترس برای گیاه می باشد. در غیر این صورت کمبود را باید با استفاده از کود جبران کرد. گیاهان نیتروژن را به صورت نیترات و آمونیوم جذب می کنند. همچنین میزان اسیدی یا قلیاییت خاک (pH) نیز در جذب نیتروژن توسط گیاه نقش دارد. pH پایین یا بالای خاک هر دو بر جذب نیتروژن توسط گیاه تاثیر منفی می گذارند. بهترین pH برای جذب مواد غذایی در خاک از 6 تا 7 می باشد. (pH قابل جذب برای عناصر غذایی در خاک).

• در صورت لزوم برای بدست آوردن محدوده pH خاک آن را اندازه گیری کنید.
• سیستم زهکشی باغ را بهبود ببخشید و از تجمع آب در یک محل جلوگیری نمایید.
• استفاده بیش از حد و یا عدم توازن کود ممکن است سبب شود گیاه به بعضی از مواد غذایی دسترسی نداشته باشند. (جدول تقابل عناصر غذایی با یکدیگر).
• به طور مرتب سطح مواد آلی را با کودهای حیوانی و گیاهی تنظیم نمایید.
• کمبود مولیبدن خاک باعث بروز علائم کمبود نیتروژن می شود.

روش های غیرشیمیایی:

• برخی از موجودات ذره بینی به صورت همزیست با ریشه گیاهانی مثل سویا، یونجه، شبدر، نخود، لوبیا و ماش باعث تثبیت نیتروژن در خاک می شوند که می توان با درک کاملی از فرآیند، از این روش برای تامین نیتروژن بیولوژیک بجای شیمیایی به درستی بهره برد . قبل از اضافه کردن کاه و کلش به خاک باید ابتدا آنها را خرد سپس با استفاده از باکتری های تسریع کننده، آن را تجزیه نمود. سپس به خاک اضافه کرد. در این روش نسبت C/N اهمیت زیادی دارد. (دریافت مشاوره برای تامین نیتروژن بیولوژیک).
• کاه و کلش برخی از گیاهان مانند گندم، ذرت و سویا حاوی مقادیری نیتروژن است که می توان با اضافه کردن آنها به خاک، ضمن اصلاح C/N، نیتروژن را نیز تامین کرد. قبل از این کار باید مواد گیاهی خرد شده، سپس با استفاده از باکتری های تسریع کننده، عمل تجزیه آنها صورت پذیرد. (دریافت مشاوره برای تامین نیتروژن آلی).
• سطح بالای مواد آلی در خاک مانند کود حیوانی و گیاهی، کمپوست و یا اسیدهیومیک می توانند ساختار خاک و ظرفیت خاک را برای حفظ آب و مواد غذایی بهبود بخشد.
• عصاره طبیعی برخی از گیاهان مانند گزنه حاوی مقادیر مناسبی نیتروژن می باشد.
• برخی از مواد آلی مانند خون ضد عفونی شده احشام نیز دارای نیتروژن قابل جذب برای گیاه می باشد. همچنین می توان به منظور جبران کمبود نیتروژن، کودهای محتوی اسید آمینه را مستقیما محلولپاشی کرد.

روش های شیمیایی:

• کودهای حاوی نیتروژن را به صورت محلولپاشی یا مصرف خاکی می توان استفاده نمود. کودهای نیتروژن برای مصرف خاکی یا همراه با آب آبیاری شامل موارد زیر می باشند:
• سولفات آمونیوم دارای 21 درصد نیتروژن و 24 درصد گوگرد. این کود به صورت موضعی می تواند خاک را اسیدی کند.
• نیترات فسفات آمونیوم (80 درصد نیترات آمونیوم، 20 درصد فسفات آمونیوم) دارای 28 درصد نیتروژن و 8 درصد فسفر.
• اوره یا پوشش گوگردی (SCU) دارای 30 درصد نیتروژن و 12 درصد گوگرد. این کود به صورت موضعی می تواند خاک را اسیدی کند. همچنین به دلیل اینکه اوره در یک پوشش قرار گرفته، به صورت آهسته آزاد شده و گیاه فرصت بیشتری برای جذب نیتروژن دارد. این کود را می توان قبل از کشت به خاک اضافه کرد. کارایی این کود بسیار بالا می باشد.
• برخی از کودهای نیتروژنی معمولا همراه با فسفر و پتاسیم می باشند و شامل طیف وسیعی از فرمولاسیون ها مشابه زیر هستند:
• کودهای NPK به صورت 10-10-30 یا 20-20-20 یا فرمولاسیون های دیگر.
• در جاهایی که جذب نیتروژن در خاک کم است از محلولپاشی برگی به شکل زیر استفاده نمایید:
• کودهای NPK به صورت 10-10-30 یا 20-20-20 یا فرمولاسیون های دیگر مخصوص محلولپاشی.
• کود اوره نیترات آمونیوم مایع حاوی 30 درصد نیتروژن به میزان 5 لیتر در 1000 لیتر آب/هکتار. این کود قابلیت مصرف هم به صورت همراه با آب آبیاری و هم محلولپاشی را دارد.
• کود های مایع یا پودری حاوی جلبک معمولا حاوی حداقل 12 درصد نیتروژن در کنار عناصر دیگر و محرک های رشد گیاهی مانند آلژنیک اسید هستند.