کمبود کلسیم

علائم ابتدا بر روی جدیدترین قسمت های رشد کرده به شکل لکه در وسط برگ ظاهر می شود. نوک برگ های جوان، بافت مرده پیدا میکند و به سمت داخل گیاه رول می شود، اما بقیه گیاه سبز و سالم باقی می ماند. برگ های بالغ و بزرگتر به طور کلی تحت تاثیر قرار نمی گیرند. در نهایت نوک برگ می میرد و سقوط میکند.
کمبود کلسیم باعث از بین رفتن جوانه انتهایی رشد می شود. رشد گیاه متوقف میشود و ساقه هایش کوتاه و ضخیم می شوند. اما برگ های قدیمی تر سبز تیره و صاف باقی می مانند.
در کمبود شدید، ریشه های اصلی و جانبی رشدشان کاهش می یابد. کلسیم نقش بسیار مهمی در پر کردن دانه و افزایش وزن هزار دانه دارد.

علائم به طور کلی به در دسترس بودن این عنصر در گیاه مربوط است و نه به کم بودن میزان آن در خاك. کلسیم در گیاه حرکت نمی کند و حرکت آن به شدت با جذب و حمل به وسیله آب ارتباط دارد. خاک های سنگین و خاک های سیرآب در حل کردن کلسیم و آوردن آن به گیاه خوب عمل می کنند. با این حال، خاک های شنی، با ظرفیت احتباس کم آب، مستعد خشکسالی هستند و می توانند نگهداشت کلسیم را محدود کنند. خشك شدن بیش از حد خاک تا آبیاری بعدی نیز ممكن است علائمی از کمبود را ایجاد كند. خاک های دارای pH پایین، شور و یا خاک های غنی از آمونیاک نیز می تواند مشکل ساز باشند. کلسیم همچنین نقش اصلاحی برای خاک دارد.
کلسیم در خاک می تواند جایگزین سدیم شود. به همین دلیل اصلاح کننده های شوری در بازار عمدتا حاوی کلسیم هستند. سنگ گچ یا سولفات کلسیم باعث سدیم زدایی از خاک می شود. همچنین در غلظت های بالا، کلسیم با بُر واکنش داده و تشکیل بورات کلسیم می دهد. بنابراین یکی از راه های کاهش بُر در خاک هایی که از مسمومیت بُر رنج می برند مانند جهرم و اصفهان استفاده از کلسیم می باشد. بیش‌بود کلسیم در خاک موجب کاهش جذب منیزیم و آهن می شود. به همین دلیل در خاک هایی که کلسیم بالایی دارند، علائم کمبود منیزیم و آهن دیده می شود. به طور کلی، pH بهینه برای جذب کلسیم بین 7 تا 7/5 می باشد. در خاک های غنی از کلسیم و با pH بالاتر از 7/2، کلسیم با فسفر واکنش داده و موجب کاهش فسفر قابل جذب می شود.

• گیاهانی را انتخاب کنید که حساسیت کمتری به کمبود کلسیم دارند.
• در صورت لزوم برای بدست آوردن محدوده pH خاک، آن را اندازه گیری کنید.
• استفاده از کودهای حاوی آمونیوم را کاهش دهید تا کلسیم کافی جذب شود.
• از محصولات تنظیم کننده رشد و استفاده از کود های نیتروژن بیش از حد اجتناب نمایید.
• سیستم زهکشی باغ را بهبود ببخشید و از تجمع آب در یک محل جلوگیری نمایید.

روش های غیرشیمیایی:
• برای کشاورزی در مقیاس کوچک، مخلوط پوست تخم مرغ خرد شده با یک اسید ضعیف مانند سرکه میتواند کمک کننده باشد. مواد غنی از کلسیم مانند آهک، پودر بازالت، دولومیت و گچ قابلیت تامین بخشی از کلسیم را دارند اما باعث افزایش pH خاک می شوند. مواد آلی در قالب کود یا کمپوست می تواند به خاک اضافه شود تا ظرفیت حفظ رطوبت آن بهبود یابد.

روش های شیمیایی:

مصرف کودها باید بر مبنای میزان و نوع کمبود و بر اساس آزمایش خاک و برگ و آنالیز دقیق آن ها انجام پذیرد. مصرف بیش از اندازه و غیر ضروری کودها نه تنها باعث افزایش محصول نمی شود، بلکه موجب آلودگی و افزایش شوری و کلر خاک نیز خواهد شد.

– کودهای حاوی کلسیم را به صورت محلولپاشی یا مصرف خاکی می توان استفاده نمود. کودهای کلسیم برای مصرف خاکی یا همراه با آب آبیاری شامل موارد زیر می باشند:

• سولفات کلسیم (گچ) که به عنوان اصلاح کننده خاک نیز از آن استفاده می شود. بعد از استفاده حتما باید آبیاری سنگین انجام شود. بهتر است طوری برنامه ریزی کنید که مصرف این کود درست قبل از بارندگی باشد. کلسیم محلول در گچ جایگزین یون های سدیم می شود و با آب زیاد شسته می شود. استفاده از این محصول در خاک های شور باعث اصلاح خاک می شود.
• نیترات کلسیم دارای 25 درصد کلسیم و 15 درصد نیتروژن، دارای حلالیت بالایی در آب می باشد.

– در جاهایی که جذب کلسیم در خاک کم است از محلولپاشی برگی به شکل زیر استفاده نمایید:
• کودهای سولفات کلسیم به میزان 3 کیلوگرم در 1000 لیتر آب (بجز اوایل رشد و زمان گلدهی) می توان استفاده کرد.
• استفاده از محصولات دوگانه کلسیم – منیزیم که معمولا با بنیان لیگنی آمونیوم سولفونات کلات شده اند. میزان مصرف 2 لیتر در 1000 لیتر آب در یک هکتار می باشد.